Historia

Z historii Parafii

Parafia i wieś Zasów należy do najstarszych w tej okolicy. Osada ta powstała na skraju Puszczy Sandomierskiej już w XIII w. Początkowo należała do dóbr książęcych, ale już w 1296 roku książę Władysław Łokietek nadał ją Klemensowi, synowi Wawrzyńca herbu Gryf, przedstawicielowi najpotężniejszego wówczas w Małopolsce rodu. Dziedzice wsi byli jednocześnie patronami (tj. właścicielami) miejscowego kościoła i stąd mieli prawo do wyznaczania proboszcza.

Gryfici nadali wybudowanemu przez siebie kościołowi w Zasowie wezwanie św. Klemensa, którego kult był wtedy popularny, a imię szeroko w rodzie rozpowszechnione. Nie wiemy dokładnie kiedy erygowano miejscową parafię. Nastąpiło to najprawdopodobniej w okresie 1320-1340. W 1346 roku parafia należała do dekanatu dębickiego, zwanego też leśnym z tego względu, że został utworzony na obszarach niedawno wydartych odwiecznej dziewiczej puszczy.

W latach 1357-58 Zasów należał do dekanatu straszęcińskiego. Tymczasem wieś rozwinęła się znacznie i w 1396 roku za zezwoleniem króla Kazimierza Wielkiego (sprzed 1370 roku) została przeniesiona na prawo średzkie przez jej dziedzica – podstolego krakowskiego Nawoja. Było to jednak ciągle jeszcze pogranicze puszczańskie (do dziś świadczą o tym nazwy okolicznych wsi: Borowa, Dąbie, Dąbrówka) – w 1397 roku żyły tu niedźwiedzie.

Kilka lat później Nawój zmarł. W 1409 roku spotykamy w źródłach Femkę – wdowę po nim. Cały rozległy majątek przeszedł w ręce ich synów. Zasów przypadł w udziale Janowi, a Wiewiórka Klemensowi. W 1419 roku bracia pozbyli się jednak dóbr rodowych na rzecz Zawiszy Czarnego z Garbowa, słynnego w całej ówczesnej Europie rycerza, bohatera spod Grunwaldu, który przejął m.in. Zasów, Wiewiórkę, Różę, Nagoszyn i Borową. Stworzył klucz dóbr z centrum w Wiewiórce, który przetrwał niepodzielnie do końca Rzeczypospolitej przedrozbiorowej. Zawisza Czarny zginął w bitwie z Turkami walcząc w obronie chrześcijaństwa. W 1452 roku król Kazimierz Jagiellończyk przyznał Zasów, Wiewiórkę, Jaźwiny i Nagoszyn synowi Zawiszy, ale już w dwa lata później polecił dopuścić do majątku Barbarę II voto Tęczyńską, żonę Jana. W połowie XV w. istniał w Zasowie kościół drewniany, zaś proboszcz posiadał łan roli. Zasów nie był największą osadą w parafii liczącej wtedy 14 wsi. Było tu tylko 9,5 łanów kmiecych i folwark, podczas gdy w Wiewiórce – oprócz folwarku – 40 łanów. W 1471 roku Jan, kasztelan tarnowski, zapisał swoje dobra tj. Zasów, Różę, Wiewiórkę, Jaźwiny, Wolicę i Nagoszyn synowi Janowi Amorowi Tarnowskiemu, na co wyraziła zgodę jego matka Barbara z Rożnowa. W latach 8O-tych XV w. dziedzicem Zasowa był Stanisław Tęczyński. W 1529 roku parafia należała do dekanatu w Pilźnie, a proboszczem był ks. Mateusz z Kunic. Po bitwie pod Obertynem Jan Tarnowski osadził w Borowej, Jaźwinach i Róży jeńców, którzy z czasem zasymilowali się z miejscową ludnością. W połowie XVI w. Zofia Tarnowska wyszła za mąż za Wojewodę Kijowskiego księcia Konstantyna Konstantynowicza Ostrogskiego. Klucz Wiewiórki z Zasowem przeszedł wtedy na własność tej rodziny (1580-1603), a później poprzez koligacje rodzinne stawał się dziedzictwem wielkich rodów magnackich (kolejno: Zasławskich, Lubomirskich, wreszcie Sanguszków), które zarządzały majątkiem przez dzierżawców (np. Michałowskich w 1704 r.). W XVII w. na miejscu starego kościoła wzniesiono nowy, również drewniany, z którego przechował się do dziś ołtarz w południowej kaplicy i chrzcielnica.

Wiemy także o istnieniu w XVIII w. szpitala w Zasowie. Majątek szpitalny stanowiły role położone na południe od obecnego kościoła. W pierwszej połowie XIX w. Zasów znajdował się w rękach arendarzy żydowskich. Podczas rabacji w Galicji w 1846 r. wieś ucierpiała jak żaden inny majątek. Zabito wielu oficjalistów dworskich, a kościół obrabowano z kosztowności. Po Powstaniu Styczniowym wieś kupił Witold Łubieński wywodzący się z Ziemi Sieradzkiej. Był to sprzyjający okres w dziejach wsi, która uzyskała rangę lokalnego ośrodka wymiany towarowej – odbywały się tu jarmarki. W 1876 roku Zasów uzyskał nawet prawa miejskie, które jednak już w 1915 roku utracił. W końcu XIX w. wzniesiono nowy, zachowany do dziś kościół – trzeci już w tym miejscu. Wieś poważnie ucierpiała w czasie obydwu wojen światowych. W rękach Łubieńskich pozostała do końca II wojny światowej. Po wojnie odremontowano uszkodzony kościół, pokrywając go nowym dachem. Nie odbudowano jednak strąconej w 1944 r. wieży, podobnie jak zaniedbano troski o pałac Łubieńskich, który ostatecznie uległ z czasem całkowitej dewastacji.

Kościół parafialny

Obecny kościół parafialny został konsekrowany 25 czerwca 1886r. przez biskupa tarnowskiego Ignacego Łobosa. W czasie I wojny światowej została zburzona wieża, która służyła Rosjanom jako punkt obserwacyjny, a następnie odbudowana wraz z górną częścią świątyni. Kościół ucierpiał ponownie podczas II wojny światowej, kiedy to zniszczeniu uległ dach, część wyposażenia oraz wieża. Po roku 1945 kościół został odbudowany, ale już bez wspaniałej wieży. Od 1995 roku prowadzone są ciągłe prace renowacyjne – tak na zewnątrz, jak i wewnątrz kościoła.

Opis obiektu

Kościół parafialny w Zasowie

Kościół św. Stanisława Biskupa i Męczennika to świątynia orientowana, neogotycka, murowana, otynkowana. Jednonawowa, czteroprzęsłowa z parą kaplic o charakterze transeptu oraz z prezbiterium zamkniętym trójbocznie, po bokach którego dwie przybudówki zakrystyjne. Przy nawie od frontu niska wieża nie odbudowana do pierwotnej wysokości.

Wnętrze nakryte sklepieniami krzyżowymi na gurtach, spływającymi na filary przyścienne. Kaplice otwarte do nawy arkadami ostrołukowymi. Na zewnątrz ściany kościoła opięte uskokowymi przyporami. Szczyty schodkowe nad kaplicami i pomiędzy nawą a prezbiterium. Dachy dwuspadowe, kryte blachą z wieżyczką na sygnaturkę z latarnią. Duże okna zostały przeszklone przezroczystymi i kolorowymi witrażami.

Opis wnętrza

• Ołtarz główny wykonany został przez Wojciecha Samka z Bochni w 1914 r. z drewna politurowanego, pozłacanego. W polu głównym obraz św. Stanisława malowany przez Leopolda Rachwała na początku XX w. W osiach bocznych aedicule z rzeźbami. Św. Piotr przedstawiony jako siwiejący, brodaty starzec w tunice przepasanej pasem, z dwoma kluczami i zamkniętą księgą u boku. Św. Paweł to również brodaty, ale młodszy mężczyzna w przepasanej tunice i z płaszczem przerzuconym przez ramię. W prawej ręce trzyma miecz, a w lewej otwartą księgę jako symbol przekazywania wiary.
• Ambona z początku XIX w. wykonana przez Andrzeja Lenika z Krosna z drewna politurowanego i polichromowanego, pozłacana. Zawieszona przy północnej ścianie nawy z wejściem od strony transeptu.
• Ołtarz boczny św. Rodziny – południowy. Wykonany przez Wojciecha Samka. W polu głównym obraz z drugiej połowy XVII w. „Święta Rodzina”.
• Ołtarz boczny Matki Bożej Śnieżnej – w transepcie południowym – z początku XX w. Wykonany przez Wojciecha Samka. W polu głównym obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem tzw. „zasowskiej” z pierwszej połowy XVII w. (w typie Matki Bożej Śnieżnej). Po bokach rzeźby: św. Klemensa i św. Stanisława (patronów dawnych kościołów parafialnych w Zasowie).
• Ołtarz boczny p. w. Matki Bożej Różańcowej – północny przy łuku tęczowym – z początku XX w. wykonany przez Wojciecha Samka. W polu głównym obraz Matki Bożej Różańcowej – malowany przez Izydora Błońskiego ok. 1863r.
• Ołtarz boczny Matki Bożej Niepokalanej – w transepcie północnym – wykonany na początku XX w. przez Wojciecha Samka. W polu głównym obraz Matki Bożej Niepokalanie Poczętej ubranej w białą tunikę, niebieski płaszcz i biały welon na głowie. Ma rozwarte dłonie, przez które przekazuje zdrój łask. Stoi na kuli ziemskiej, stopami przygniata węża, a otoczona jest dwunastoma gwiazdami.
• Ołtarz boczny Pana Jezusa Ukrzyżowanego w transepcie północnym.
• Ołtarz Matki Bożej Nieustającej Pomocy – na ścianie północnej nawy – z początku XX w. W centrum ołtarza znajduje się wierna kopia ikony Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Została ona sprowadzona do Zasowa w lipcu 1897 roku za pośrednictwem redemptorysty O. Bernarda Łubieńskiego i hrabiego Tadeusza Łubieńskiego. Jest wykonana na desce mahoniowej.

Od 1995 roku kościół poddany został gruntownej renowacji:

•  położono nowy dach,
•  założono nowe tynki zewnętrzne,
•  na placu kościelnym położono kostkę brukową,
•  wewnątrz kościoła wymieniona została instalacja elektryczna i nagłośnieniowa,
•  wymieniono oszklenie wewnątrz,
•  w 2007 roku urządzono na nowo prezbiterium,
•  w 2008 roku w całym kościele położono granitową posadzkę,
•  w 2009 roku wykonano nową wewnętrzną polichromię ścian i sklepień kościoła,
•  w 2020 roku oddano do użytku odrestaurowane ławki.

Prace remontowe przy naszym kościele ciągle trwają.

Serdecznie zachęcamy do odwiedzenia naszego kościoła parafialnego i modlitwy w tym szczególnym miejscu.